خواص زیره سیاه برای لاغری شکم

زیره از جمله گیاهان دارویی است که به صورت بومی در ایران می روید  و برای لاغری شکم بسیار موثر است. این گیاه از خانواده چتریان بوده و در ایران دو گونه اصلی زیره سیاه (Carum Carvi L) و زیره سبز (Cuminum cyminum) دارد. میوه هر دو زیره سبز و سیاه دارای خواص دارویی بوده و از این اندام برای تهیه دمنوش زیره استفاده می شود. همچنین از اسانس زیره سیاه برای طعم دهی به غذا و خاصیت ضد میکروبی آن استفاده می شود. دانه زیره سیاه به طور کلی دارای 3 تا 7% اسانس، 10-18% چربی، 20% پرروتئین، 15% کربوهیدرات است (1).

مهمترین مواد موثره شناسایی شده در زیره سیاه شامل کومین آلدهید، آلفا پینن و گاما ترپینن هستند که همگی خواص ضد سرطانی و ضد میکروبی بالایی دارند. بوی مطبوع زیره نیز به دلیل این ترکیبات در اسانس آن است. مطالعات بسیاری خصوصیات ضد میکروبی اسانس و عصاره زیره سیاه را مورد تایید قرار داده اند و مشخص شده است که اسانس این گیاه در برابر باکتری های مختلفی مثل اشريشیا کلی، سودوموناس آئروژنز، باسیلوس سوبتیلیس، و استافیلوکوکوس اورئوس اثر ضد میکروبی بالایی دارد.
همچنین مطالعه ای که روی خواص آنتی اکسیدانی این گیاه انجام شد نشان داد که اسانس زیره سیاه توانایی بالایی در مهار رادیکال های آزاد داشته و به همین دلیل می تواند فعالیت ضدسرطانی در بدن انسان داشته باشد. برای مثال، در مطالعه ای روی حیوانات مدل مشخص شد که وجود زیره سیاه در رژیم غذایی برای طولانی مدت می تواند مانع از ایجاد ضایعات بدخیمی شود که منجر به سرطان روده می شوند.
دمنوش زیره سیاه می تواند به عنوان ماده ادرار آور نیز مصرف شود. در مطالعه ای مشخص شد که عصاره زیره سیاه باعث افزایش حجم ادرار و افزایش سطح سدیم و پتاسیم آن طی 24 پس از مصرف آن می شود و در عین حال نیز هیچگونه سمیت کلیوی یا عوارض جانبی دیگری ندارد.
در طب اسلامی در مورد خواص زیره سیاه اشارات زیادی شده است. گفته شده است که این گیاه در برطرف کردن مشکلات گوارشی مانند نفخ شکم تاثیر قابل توجهی داشته و می تواند به عنوان تب بر و همچنین جهت کاهش و تسکین دردهای قاعدگی مورد استفاده قرار گیرد.
از جمله دیگر خواص زیره سیاه می توان به اثر آن روی عروق خونی و کاهش فشار خون اشاره کرد. همچنین مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهند که مصرف دمنوش و اسانس زیره سیاه باعث کاهش سطح قند و چربی خون در حیوانات دیابتی می شود. همچنین در مطالعه ای گزارش شد که مصرف دمنوش زیره سیاه در صورتی ک همزمان با فعالیت های ورزشی باشد می تواند سبب کاهش وزن افراد شده و BMI آنها را کاهش دهد.
برخی از تحقیقات نشان می دهد که مصرف دمنوش زیره سیاه روی کم کاری تیروئید تاثیر دارد و همزمان با داروهای رفع کم کاری تیروئید، به عنوان مکمل می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با این حال افرادی که دچار پرکاری تیرویید هستند بهتر است از مصرف زیاد دمنوش این گیاه اجتناب کنند.

در کنار فوایدی که این گیاه دارد، برخی از محققان در مورد عوارض دمنوش زیره سیاه نیز هشدار داده اند. اسانس و دمنوش گیاه روی میزان هورمون های استروژنی تاثیر دارد به همین دلیل بهتر است زنان باردار یا شیرده آن را مصرف نکنند. همچنین افرادی که دچار مشکل در عملکرد کبد و صفرا هستند نیز بهتر است دمنوش این گیاه را مصرف نکنند زیرا بیش از پیش روی عملکرد صحیح این اندام ها تاثیر میگذارد.
دمنوش این گیاه اگرچه که روی کاهش سطح قند خون تاثیر دارد، اما بهتر است فاراد دیابتی در صورتی که قصد دارند این دمنوش را در حد بالا مصرف کنند، مدام قند خون خود را چک کرده و میزان دوز داروهای دیابت مصرفی خود را با مشورت پزشک تنظیم نمایند.
همچنین گفته می شود در صورتی که اسانس زیره سیاه همراه با اسانس نعنا فلفلی مصرف شود ممکن است سبب سوزش سردل و حالت تهوع گردد. تماس اسانس این گیاه با پوست (برای افرادی که پوست حساسی دارند) ممکن است سبب ایجاد خارش و حساسیت پوستی گردد .

طریقه مصرف زیره سیاه معمولا به صورت دمنوش است. البته میتوان دانه های سالم یا حتی آسیاب شده آن را به صورت مستقیم به غذا اضافه کرده و آنها را مصرف نمود. برای تهیه دمنوش زیره سیاه بهتر است دانه های آن را آسیاب کرده، و در آب جوش به مدت 10 دقیقه روی شعله ملایم قرار دهید. درصورتی که هدف شما رفع مشکلات گوارشی است، بهترین زمان برای مصرف دمنوش زیره سیاه نیم ساعت بعد از غذا است.
در مورد میزان مصرف دانه یا دمنوش زیره سیاه اطلاعات جامعی در دسترس نیست ولی تحقیقات نشان می دهد که حداکثر 1 تا 1.5 قاشق چای خوری روزانه (1 تا 6.7 گرم) ایمن است. البته حجم ذکر شده نباید یکجا مصرف شود و بهتر است طی سه بار در روز مصرف گردد.
نکته ای که در رابطه با مصرف پودر زیره سیاه برای دمنوش وجود دارد این است که بایستی بلافاصله پس از آسیاب کردن، از آن برای تهیه دمنوش استفاده کرد زیرا در صورت نگهداری برای مدت طولانی، چربی و اسانس موجود در آن در نتیجه واکنش با هوا تخریب شده و ترکیبات موثره و به تبع آن خواص سلامتی بخش زیره سیاه شدیدا کاهش می یابد.